امرداد
شاید
دیگر همه ما به این خو گرفته باشیم که نادرستی ها و ناراستی های فرهنگی را
به همچون یک فرهنگ در دستگاه آموزشی کشور ببینیم . هر چند این فرهنگ
نادرست ویژه دوران کنونی ما نیست و از سالیان پیش ادامه دارد اما شوربختانه
در این دوران و با نگرش به روشنگری های فراوانی که انجام می گیرد , انگار
هیچ گوش شنوایی برای هرچند گوش دادن به درستی ها و راستی ها پیدا نمی شود .
در
این جستار یکی از بزرگترین این نادرستی ها که نام یکی از ماه های سال ما
می باشد را وا می کاویم . در گام نخست نگاهی به پیشینه و چم (معنی) این نام
می اندازیم :
"امردادا
نام یکی از امپشاسپندان یا فرشتگان بزرگ آیین مزدایی است. امشاسپند
امرداد در جهان مینوی نمودار جاودانگی و در جهان مادی ونگهبانی گیاهان را
بر عهده دارد.
در گاتها درباره ی این امشاسپند آمده است :
«
ما امشاسپندان زن و مرد را میستاییم اهورا مزدا ، به آنان خرداد ( شادی و
سرزندگی ) و امرداد ( جاودانگی و بیمرگی ) را به آنان میبخشد که در این
جهان پندار ، گفتار و کردارشان بر پایه آیین پاک و دین بهی است ( یسنا 47
بند6) »
اینک ساختار این واژه را می نگریم :
Amurdad
امرداد، اصل اوستایی این واژه اَمِرِتَاتَه ameretata است. واژه‌ی امرتات،
از سه بخش درست شده است: (اَ + مَر + تات). بخش نخست، اَ در زبان پارسی
پیشوند نایش (نفی) است، بخش دوم، مَر از ریشه‌ی مصدری به معنی مرگ و بخش
سوم، تات پسوند رسایی و تندرستی است، و روی‌هم رفته معنی بیمرگی و
جاودانگی است. به نظر می رسد امرداد هم ریشه با واژه‌ی انگلیسی Immortal
است. این نام در اوستا، به ویژه گاتها صفتی است برای اهورامزدا، نماد
جاودانگی و پایندگی او.اَمُرداد به معنی جاودانگی است که (مرداد= مرگ) در
گاهشماری ایرانی پنجمین ماه سال است.امرتاته amertata و پهلوی اموردات است.
این
ماه که اَمُرداد نام دارد و بیشتر مردم آن را کوتاه کرده و مُرداد می
گویند. که به معنی بی مرگی است و اگر الف نخست آن را که پیشوند نفی است از
قلم بیاندازیم معنی آن عوض شده و فرشته ی بی مرگی و جاودانگی به این شکل به
معنی نیستی و مرگ تغییرشکل می دهد زیرا همان گونه که امرداد به معنی بی
مرگی است مرداد به معنی مرگ است بنا بر این به نظر شایسته است این واژه را
امرداد بخوانیم نه، مرداد.
دستاورد :
بر
ماست که با آگاهی رساندن به دیگران این ننگ بزرگ را از فرهنگ ایران دور
کنیم و واژه زیبای امرداد (جاودانگی) را بمانند پیش جایگزین واژه مرداد (
مردن ) گردانیم .